Minicursus kattenlichaamstaal.

Katten en mensen spreken ieder hun eigen taal en verstaan elkaar niet of nauwelijks. Om beter te kunnen begrijpen wat jouw kat bedoelt, is kennis van zijn lichaamstaal onontbeerlijk. Als je zijn taal verstaat, wordt het gemakkelijk om rekening te houden met zijn gevoelens, zijn stemming en hem te geven wat hij nodig heeft. Zo beleef je samen nog veel meer plezier!

De kattenlichaamstaal zit knap ingewikkeld in elkaar. Er zijn minstens 25 visuele tekens die in 16 combinaties iets vertellen over hoe een kat zich voelt. En misschien zelfs nog meer. Maar dit is geen reden tot wanhoop, met een beetje basiskennis kun je al een heel eind op weg.

Bij het interpreteren van lichaamstaal draait het vooral om het herkennen van verschillende tekens en goed te letten op de andere tekens die een kat tegelijk laat zien. Slechts op één teken focussen, leidt namelijk makkelijk tot een verkeerde interpretatie.
Voorbeeld: betekenis van op de rug liggen: De rugligging kan betekenen dat een kat ontspannen is, wil spelen, een groet brengt, of klaar is om zich te verdedigen. De combinatie met onder meer de stand van de oren en snor, het feit of de klauwen open of gesloten zijn, of het dier erbij rolt of niet, maakt pas duidelijk wat er echt aan de hand is.
Bij ontspanning staan de oren rechtop en stil, de snor staat recht of naar voeren, de ogen zijn halfgesloten of open met normale pupilgrootte, de vachtharen liggen mooi aaneengesloten.
Als hij wil spelen, rolt de kat over zijn rug.
Voor een groet gaat hij voor je op de grond liggen zoals bij ontspanning, meestal met de ogen open.
Als hij zich wil verdedigen, staan de oren naar opzij, de snor staat naar voren, de klauwen zijn open en er wordt geluid gemaakt, bijvoorbeeld blazen of sissen.
Als een kat op zijn rug ligt en speelt met een soortgenoot, houdt hij zijn klauwen dicht en gebruikt hij geen auditieve communicatie.

Kortom, lichaamstaal is net een puzzel. Wat het extra lastig maakt, is dat niet alle tekens altijd goed zichtbaar zijn en er vaak razendsnel veranderingen optreden.

Oren

De oorschelpen zijn een belangrijke graadmeter van de emotionele toestand. Van alle tekens veranderen zij als eerste als de emotie verandert. Hou ze dus altijd goed in de gaten bij het lezen van de lichaamstaal. De oorschelpen kunnen bijna 180 graden draaien. Wanneer een kat zich lekker voelt of in extase is, staan ze rechtop.
Is hij agressief, dan staan ze eveneens rechtop, maar dan naar achteren gekruld, het buitenste deel van de oorschelp is dan zichtbaar.
Bij angst of stress staan ze naar opzij (zadeldak-oren). Bij extreme angst kunnen ze zelfs zo plat gevouwen worden, dat het lijkt of ze verdwenen zijn!

Bij angst wil een kat van nature het liefst vluchten. Kan dat niet, dan kan zijn angst in een mum van tijd omslaan in angstagressie. Dat is als eerste aan de oren te zien. Ze gaan van opzij naar rechtop. Pas daarna versmallen de pupillen.
Bij stress kunnen de oren opvallend veel bewegen.

Uiteraard verandert de oorstand niet alleen maar door toedoen van emoties, maar ook onder invloed van geluid.

Belangrijk om weten: pijn en ziekte geven ook stress. Dus wanneer de oorschelpen van jouw kat vaak naar opzij staan of de kat ze veel beweegt, kan dit een signaal van pijn of ziekte zijn!

Ogen

De pupillen veranderen niet alleen onder invloed van licht, maar ook door emoties.
Bij angst worden ze groot onder invloed van adrenaline.
Katten kijken elkaar alleen mar in de ogen om elkaar te bedreigen, vandaar dat ze het niet prettig vinden om aangekeken te worden, ook niet door mensen. Aangezien katten met hun hele lichaam communiceren, is er geen noodzaak om via oogcontact te weten te komen hoe een kat zich voelt.
Bij agressie vernauwen de pupillen zich tot smalle spleetjes. Voelt een kat zich goed, dan is de pupilgrootte normaal, en dit hangt dan weer af van de lichtomstandigheden.

Let op want de pupilgrootte kan ook veranderen onder invloed van ziekte. Blindheid of diabetes leidt bijvoorbeeld tot permanent grote pupillen. Heeft jouw kat steeds grote pupillen, ga dan zeker naar de dierenarts!

Snorharen

Aan weerszijden van hun gezicht hebben katten 24 tastharen, verdeeld over vier rijen. De bovenste rij kan onafhankelijk van de rijen eronder bewegen. De snorharen zijn hypergevoelig, ze reageren op de kleinste luchtwervelingen. En dat niet alleen, een kat uit er ook zijn emoties mee. Voelt hij zich neutraal, dan staat zijn snor recht, parallel aan zijn snoet. Is hij angstig of gestrest, en voelt hij zich dus kwetsbaar, dan zijn de snorharen meestal samengetrokken naar achteren richting kop. Of staan ze er zelfs plat tegenaan. Zo lijkt zijn gezicht kleiner. Bij onderlinge begroetingen en wanneer de kat iets ruikt dat hij niet kent, staat zijn snor ook vaak naar achteren.

Wat vaak over het hoofd gezien wordt, is dat bij angst of stress de snor juist ook helemaal naar voeren kan staan om zo veel mogelijk informatie uit de omgeving op te vangen. Bij extase, agressie of tijdens het jagen, staat de snor eveneens naar voren.
Tijdens het slapen staat de snor recht. Wanneer een kat slaapt met zijn snor naar achteren, dan slaapt hij helemaal niet, maar is hij aan het schijnslapen omdat hij angstig is. Dat betekent zoveel als: let maar niet op mij, ik ben er even niet! Je ziet dit bij veel kattenshows.

Ook pijn en ziekte kunnen ertoe leiden dat de snor naar achteren staat, wees hier dus alert op!

Vachtstand

Ook de stand van de vacht zegt veel over de gemoedstoestand. Bij geestelijk en lichamelijk welbevinden is de vacht dicht en liggen de haren mooi aaneengesloten.
Bij agressie kan de vacht behoorlijk opzetten en uitstaan.
Bij angst of stress kan hij er wat opgeblazen uitzien, alsof er lucht onder zit of wat kartelig staan. Van opzij gezien ontstaat er dan een drakenrug.
Door acute, hevige stress kan het wolhaar trouwens gemakkelijk loslaten. Vandaar dat er bij een dierenartsbezoek soms hele plukken haar op de tafel achterblijven.

Let op: Ook ziekte en pijn kunnen leiden tot een afwijkende vachtstand en verlies van glans.

Staart

De staart fungeert als evenwichtsinstrument en zegt ook iets over de emoties van de kat.
Een rechtopstaande staart betekent opwinding. Trilt de staart daarbij, dan is hij extra opgewonden.
Een rechtopstaande staart met wijduitstaande haren wil zeggen dat de kat erg boos is.
Een dikke, naar beneden staande staart duidt op angst, evenals een aangeklemde staart.
Een rechtopstaande staart met het puntje in een boogje is een teken van vriendelijkheid en ontspanning. Ook een staart die in een boogje omlaag hangt, duidt op ontspanning.

Een bewegende staart is een teken van opwinding of stress, en dit kan de volledige staart zijn of enkel het puntje. Dit hoeft niet altijd negatief te zijn. Als een kat een prooidier waarneemt, zal hij van opwinding met zijn staart slaan.
Als hij echter extreem veel beweegt met zijn staart, is er iets goed mis, emotioneel ofwel lichamelijk.

Lichaamshouding

Als een kat volledig ontspannen is, ligt hij neer en maken alle vier zijn pootjes geen contact met de grond.
Ervaart hij angst, dan maakt hij zich klein. Zijn lichaamshouding is laag, hij zit ineengedoken en zakt bij het lopen door zijn poten, zijn kop hangt laag, evenals zijn staart. Zijn staart kan ook om zijn lichaam gevouwen zijn, of aangeklemd tussen de achterpoten.
Bij agressie maakt een kat zich juist groot. Hij bolt zijn rug, zijn staart kan rechtop staan als een bezemsteel, hij loopt met stijve poten, waardoor zijn achterlijf wat omhoog komt. Dit laatste komt omdat de achterpoten iets langer zijn dan de voorpoten.

Indien we al deze signalen al kunnen herkennen, zetten we al een grote stap naar begrip van een communicatie met onze katten.